Skad sie biora dziury w serze czyli powody depresji ekonomicznych

Dla czytelnika, ktory przebrnal przez poprzednie wpisy jest zapewne zupelnie jasne, ze optymistyczne dane dotyczace wskaznikow ekonomicznych, jakie sa publikowane przez oficjalne organizacje zajmujace sie ich raportowaniem sa na ogol tylko odlegle zwiazane z rzeczywistoscia. Nie chodzi tu o to, ze same dane sa zafalszowane, chociaz i to moze wchodzic w gre, ale o to, ze sa one presentowane w taki sposob aby rzeczywistosc wygladala pozytywnie dla przecietnego obserwatora. Bardzo duza role w tej grze pozorow odgrywa uzywanie jako jednostek wartosci waluty papierowej, ktora nie ma inherentnej wartosci. Wszelkie proby jej okreslenia przez wybrany "koszyk" towarow maja iluzoryczne znaczenie z dwoch wzgledow. Po pierwsze wybor towarow pomiarowych zalezy od organu sporzadzajacego statystyke a po drugie ceny tych towarow nie sa jednakowe w obrebie kraju. Tym ktorzy jeszcze pamietaja stare czasy gomulkowskiego PRLu przypomne tylko jak Ojciec Narodu przy kolejnej podwyzce zywnosci tlumaczyl, ze nie dowodzi to inflacji gdyz jednoczesnie obnizce ulegly ceny parowozow tak ze sumarycznie nic sie nie zmienilo. Fakt, ze przecietny obywatel Polski Ludowej rzadko kupowal podreczna lokomotywke uchodzil jakos uwagi specjalistow socjalistycznej ekonomii. Z podobnych utylitarnych powodow nie sa miarodajne dane ekonomiczne "Wolnego Swiata" gdyz poziom inflacji okreslony przez specjalistow sluzy do korekty wysokosci roznego typu swiadczen , na przyklad emerytalnych. Oczywiscie drodzy swiatowi decydenci nie sa zbytnio zainteresowani rozpieszczaniem emerytow i innych kul u nogi swiatowej gospodarki. Sytuacja moze by ulegla poprawie gdyby to samo kryterium stosowac przy przyznawaniu podwyzek uposazen naszych drogich poslow i senatorow. Niestety jednak jakos nie widac inicjatyw ustawodawczych zmierzajacych w tym kierunku. Mozna tez zapytac dlaczego przy moich analizach uzywam zlota jako miary wartosci pieniadza. Odpowiedz jest prosta. Zloto i srebro sluzylo jako miara wartosci towarow i uslug od czasu gdy Fenicjanie wymyslili pieniadze czyli przez ostatnie pare tysiecy lat. Zloto jest bowiem jedynym materialem -nosnikiem wartosci, ktory ma wewnetrzna, obiektywna wartosc. Nikt zdrowy na umysle nie sprzeda nikomu w ramach wyprzedazy monete zawierajaca uncje zlota za monete zawierajaca polowe tej ilosci kruszcu. Monety stare moga posiadac wartosc numizmatyczna przekraczajaca wartosc kruszcu z jakiego sa wybite. Ta ostatnia jednak zawsze stanowi minimalna miare wartosci obiektu wyrazona w zlocie. Natomiast pieniadz papierowy byl wprowadzony poczatkowo jako nosnik dlugu banku zobowiazanego wyplacic stosowna ilosc kruszcu na zadanie jego posiadacza. Dopiero okres po drugiej wojnie swiatowej zaowocowal szerokim wprowadzeniem pieniadza papierowego, ktorego wartosc opiera sie na decyzji rzadu i ktorego relacja ze zlotem wynika z decyzji banku centralnego oraz z szybkosci z jaka ten ostatni decyduje sie emitowac banknoty. Zazwyczaj szybkosc ta zalezy od potrzeb wyrazanych przez przedstawicieli elity rzadzacej. Pieniadz papierowy jest wygodnym narzedziem elity wladzy gdyz pozwala jej on na bezkarne okradane reszty obywateli z zarobionego kapitalu bez potrzeby wytlumaczenia na jakiej podstawie to robi i poza ogolnie akceptowanym haraczem w formie podatku. Kazdy, kto pamieta slynna wymiane pieniedzy przeprowadzona przez komunistow po wyzwoleniu w roku 1946 (o ile dobrze pamietam) czy tez konfiskate zlotych monet przez rezim Roosevelta w USA w okresie New Deal wie o czym mowie. Oczywiscie standartowa wymowka bylo tak zwane "dobro narodu" definiowane w sposob odpowiadajacy elicie rzadzacej. Faktycznie byla to jednak danina narzucona przez rzad bogu ducha winnemu obywatelom, ktorzy musieli pokryc skutki blednych decyzji powzietych bez ich uprzedniej zgody. Dlaczego wiec pojawiaja sie kryzysy i depresej gospodarcze? Mimo dlugiego czasu istnienia tak zwanych nauk ekonomicznych jasnej odpowiedzi na to pytanie dotad brakuje. Podkreslam, ze cytuje tutaj nie moja opinie (ja bowiem nie mam w tej kwestii watpliwosci) ale opinie wypowiedziana przez amerykanskiego profesora makro-ekonomii nazwiskiem Ravi Batra , znanego ekonomisty i autora wielu ksiazek na tematy ekonomii politycznej, ktore goraco polecam. Wedlug Szanownego Profesora glebokie depresje sa wywolane nadmierna koncentracja kapitalu w rekach nielicznej elity finansowej. Istotnie statystyki wykazuja tego rodzaju korelacje ale samo jej istnienie nie dowodzi zwiazku przyczynowego pomiedzy zalamaniem sie koniunktury gospodarczej calego kraju a nieproporcjonalnym do wkladu pracy podzialem dochodu narodowego. Moim zdaniem bezposrednia przyczyna zalamania sie gospodarki USA a pewnie i gospodarek innych krajow jest nieodpowiedzialna polityka Banku Emisyjnego wynikajaca z przekraczajacych finansowe mozliwosci kraju zadan stawianych przez elity polityczne kraju. Mechanizm powstawanie kryzysu jest dosyc prosty. W USA wyglada to tak, ze w pewnym okresie czasu rzad decyduje sie na wydatek wiekszej ilosci srodkow finansowych niz te, ktorymi dysponuje z pobieranych od populacji i firm podatkow dochodowych. Zwraca sie on wiec do Bankow Rezerwy Federalnej o powiekszenie kredytu (w formie zakupu przez te instytucje obligacji skarbowych USA) . Tak uzyskane funduse przeznaczone sa na ozywienie tej galezi ekonomii krajowej, ktora jest potrzebna do realizacji zamierzen politycznych. Najczesciej chodzi tu o przemysl zbrojeniowy oraz wydatki wojskowe na prowadzenie juz toczacych sie operacji badz na nowa awanture wojenna. To powoduje wzrost zatrudnienia i plac w dosyc szerokim sektorze gospodarki i szybka i widoczna poprawe poziomu zycia ludnosci kraju. Bank Emisyjny kreuje te fundusze w zasadzie z powietrza. W okresie pelnej wymienialnosci byl on jednak zobowiazany do tego aby proporcjonalne zwiekszyc swoje rezerwy zlota. To zas oznaczalo, ze na rynku metali pojawial sie duzy nabywca, ktory potrzebowal w dosyc krotkim czasie zakupic ilosci rzedu tony lub nawet kilku ton zlota. Taki zakup mial dwie konsekwencje. Po pierwsze musiala wzrosnac cena zlota gdyz zamrozenie takiej ilosci kruszcu w sejfie banku rezerwy federalnej usuwalo znaczna ilosc metalu z rynku. Po drugie zas wszyscy obserwujacy posuniecia Federal Reserve Board wiedzieli, ze banknoty bedace aktualnie w obiegu nie maja pokrycia w takiej ilosci kruszcu jaka miec powinny. Trzeba je wiec szybko wycofac z rynku akcji zanim sytuacja nie powroci do rownowagi na wyzszym poziomie relacji wymiany w wyniku oficjalnej dewaluacji. To zas oznaczalo szybka sprzedaz akcji i mozliwosc powstania paniki na rynku oraz dalszy wzrost ceny zlota gdyz fundusze wycofane z rynku akcji przez duze instytucje finansowe sa zazwyczaj parkowane w zlocie. Taka sytuacja byla na przyklad powodem Wielkiej Depresji lat 1929-1939. USA wydaly wowczas duze fundusze na pomoc dla krajow europejskich ktore ucierpialy wskutek I Wojny Swiatowej oraz na budowe "kordonu sanitarnego " wokol swiezo powstalego panstwa wojujacego komunizmu jakim byl ZSRR. Byly to fundusze, dla ktorych nie bylo w gruncie rzeczy pokrycia w amerykanskich rezerwach zlota. Stad wyniknela potrzeba korekty zasobow, ktora spowodowala finansowa zapasc na Wall Street. Trzeba przyznac, ze polityczny cel tej operacji zostal osiagniety ale jej koszty obciazyly obywateli USA, ktorych nikt o zdanie w tej sprawie nie pytal. Lata 1920- 1929 to okres Zimnej Wojny I. Byl to tez okres wiekszej niz przecietna prosperity w USA po ktorej nastapilo dziesiec lat chudych ( 1929-1939). Zauwazmy, ze Stany Zjednoczony z reguly wychodza z kryzysowego dolka na drodze przygotowan do i realizacji nastepnej awantury militarnej. Jest to rozwiazanie stosowane z powodzeniem od co najmniej 200 lat. Mozemy to zaobserwowac na wykresie, ktory zamiescilem wyzej a ktory jest autorstwa www.sharelynx.com. Autorzy prezentuja na nim rozszerzona na dluzszy okres czasu wersje wykresu realnego indeksu Dow, ktory podawalem wczesniej w eseju dotyczacym indeksow gieldowych. Na wykresie zamieszczonym w tym artykule zielone pasmo wyznacza zakres "normalnych " oscylacji wskaznika. Natomiast wszelkie wykroczenia poza ten zakres (ktory zaznaczony jest wokol liniowego w skali logarytmicznej trendu) wskazuja na abnormalne zachowanie rynku typu babel lub czarna dziura. Patrzac na kolejne katastrofy od lewej strony wykresu widzimy, ze pierwsza "czarna dziura" pojawia sie okolo roku 1845 i jest leczona kuracja wojenna w formie Wojny USA-Meksyk w latach 1846-1848, ktora zapewnia szybki powrot do "zielonej strefy". Nastepne kryzysowe minimum pojawia sie okolo roku 1860. Metoda uzyta dla jego kuracji jest Wojna Domowa lat 1861-1863 miedzy Konfederacja Stanow Ameryki (Poludnie) a Unia (Stany Polnocne). Jak wiemy w wojnie tej zwolennicy wolnego handlu jakimi byli konfederaci przegrali ze zwolennikami zamknietego rynku co zapewnilo dostatni rozwoj USA i zamoznosc jego obywateli przez rekordowy okres 50-ciu lat (1870-1920). Byc moze powinnismy wyciagnac z tego jakies wnioski? Natepna w kolejce szczesliwych dla gospodarki USA wojen jest wojna z indianami wywolana budowa koleji transkontynentalnej oraz podbojem i zasiedlaniem Dzikiego Zachodu. Ten okres rozpoczal sie dolkiem kryzysowym roku 1865 i trwal w zasadzie do I Wojny Swiatowej . USA przechodzila wtedy przez pare okresow recesji. Wszytkie byly jednak w obrebie dopuszczalnych fluktuacji rynkowych. Powazniejsza katastrofa pojawia sie dopiero w roku 1935. Jest ona nazwana z pewna przesada Wielka Depresja lat 1929-1935. Depresja ta zostala skutecznie uleczona II Wojna Swiatowa i II Zimna a czasami i goraca ( wojna koreanska, wojna wietnamska) Wojna lat lat 1945-1970 z wyscigiem zbrojen atomowych. Skutki wydatkow tego okresu zaowocowaly uwolnieniem kursu dolara oraz w zasadzie pierwsza istotnie katastrofalna depresja lat 1970-1980. Byl to okres tak zwanego pokojowego wspolistnienia, ktory z regulu jest niedobry dla amerykanskiej gospodarki. Po nim nastapil nareszcie okres Zimnej Wojny III. Stawka zostala podwyzszona do wyscigu zbrojen w kosmosie (plan Gwiezdnych Wojen Reagana). Mysl ta zbankrutowala ekonomie Obozu Panstw Socjalistycznych gdzie zreszta odpowiednie sluzby prowadzily skuteczna dzialalnosc dywersyjna. W wyniku nastapil upadek panstw Ukladu Warszawskiego i rozpad komunistycznego imperium w Europie. Wydatki poniesione w tym okresie zmusily banki federalnej rezerwy do podwyzszenia swoich zasobow zlotaw okolicach roku 2000. To zas pociaglelo za soba swiatowy popyt na ten metal. Obecnie znajdujemy sie wiec na najlepszej drodze do nastepnej katastrofalnej depresji. Bedzie to zapewne depresja o zasiegu swiatowym. Jak zwykle w takim wypadku musimy oczekiwac, ze amerykanie zastosuja wyprobowana metode wyjscia z kryzysu. Bedzie nim zapewne wojna swiatowa.