Bieda, zamoznosc, bogactwo. Skad to sie bierze?

   Od czasu do czasu popadam w nastroj pesymistyczny do czego przyczynia sie lektura komentarzy Moich Uczonych Czytelnikow. Ile to ja sie nameczylem aby uzmyslowic szerokim masom, ze wbrew powszechnie propagowanym a z gruntu falszywym opiniom Powstanie Warszawskie mialo sens i wojskowy i polityczny?
Na nic argumenty i cytaty ze wspomnien m.in. gen.gen Andersa i Bora! Na nic nawet wariacka decyzja, ktora podjal gen. Berling wbrew radzieckiemu dowodstwu , a ktorej kulisy sa dostepne w pamietnikach wymienionego. Patrze na reakcje i co widze? Recydywa. Wszystkiemu sa winni Jasnie Panowie i Zydzi!

   Jako czlowiek zajmujacy sie nauka scisla wiem, ze kazdy problem ma tylko jedno prawidlowe rozwiazanie.Nie jest to jednak poglad dzielony przez moich czytelnikow. Sporo czasu poswiecilem problemowi nadmiernego wzrostu populacji, jego wplywowi na bezrobocie (kazda ekonomia w danej chwili posiada tylko skonczona liczbe stanowisk pracy, ktora populacja moze utrzymac), na degradacje srodowiska  oraz niekorzystnego skutku emigracji zarobkowej. Czy wiec trzeba myslec o ograniczeniu a nawet zmniejszeniu populacji w Polsce i na swiecie? Wedlug moich szanownych czytelnikow -Nie! Problem ten musi byc nadal badany (jest juz od ponad polwiecza) bo przeciez w Stanie Washington w razie czego pomiescimy cala populacje globu a w dodatku kazdy bedzie mial tam dzialke przyzagrodowa, z ktorej plonow sie utrzyma.

    Czy warto jest myslec o odzyskaniu Kresow? Skadze, to nowy nonsens! Wedlug opinii tak potocznej, ze nawet powszechnej Polacy nie daliby sobie rady z tym terenem i jego ludnoscia. Nic to, ze dawali sobie rade przez dobre pare setek lat i przez dwudziestolecie miedzywojenne. Teraz oczywiscie nie byloby to do zrobienia! No i oczywiscie trzeba tu pogratulowac kierownictwu o okraglo-stolowym rodowodzie. Gdyby tylko podniesli ten problem, -a pewna polityke faktow stwierdzonych probowal robic na wschodzie Lech Kaczynski (karta Polaka relacje z Gruzja itp)-, to Niemcy podniesli by kwestie prawnej wlasnosci Ziem Odzyskanych. Wiadomo, ze orzeczenie sadu najwyzszego republiki zwiazkowej w latach 50-tych (dotad nie skorygowane) mowi, ze Rzesza nadal lezy w granicach z 1939 roku. Ja osobiscie nie uwazam, ze problem ziem Krolestwa Prus jest definitywnie zamkniety. Panstwa solidne rzadko rezygnuja z  ziem jaki uwazaja za swoje zwlaszcza, ze maja do tego kilkusetletnie racje. Jesli nic o tym jeszcze nie slyszymy to tylko dlatego, ze Niemcy maja juz cala Polske w garsci wiec drobne skrawki i ich polityczna przynaleznosc nie sa dla nich tak wazne. Ale predzej czy pozniej ureguluja i ta sprawe pod wzgledem prawnym i w ramach UE. Byc moze droga plebiscytu czy laczenia regionow. Niemcy bowiem slyna z konsekwencji i dobrej pamieci.

    Jak dotad wynagradzaja gdzie sie da swoich sojusznikow z czasow II Wojny Swiatowej - np Albanczykow, Bosniakow czy Horwatow kosztem stronnikow Rosji. Jesli chcemy zobaczyc jak bedzie wygladala Polska za jakies 10 lat to spojrzmy na mape Generalnej Guberni bez Malopolski wschodniej (bo ja dostana Ukraincy- inni wielcy sojusznicy III Rzeszy).

 No ale nie o tym chcialem mowic chociaz  ma to zwiazek z tematem poruszonym wyzej. Czesto bowiem uzywamy przymiotnika bogaty kraj, przedsiebiorca czy finansista albo zamozny obywatel tego czy innego panstwa badz wreszcie przedstawiciel wiekszosci populacji ludzkiej czyli bieda z nedza. Kazdy bowiem przedmiot gospodarczy czy jest nim kraj, region czy prosty obywatel ma pewien zasob kapitalu oraz pewien modus jego uzyskiwania i zuzycia. Ten zasob czyli majatek moze byc wielki, sredni lub znikomy ale zawsze jest ograniczony.

    Czlowiek czy kraj biedny zyje jak to mowia z reki do ust- co zdobedzie droga pracy czy kradziezy to przeje i jest znowu tak samo ubogi jak byl poprzednio. Niekiedy jego potrzeby przekraczaja wielkosc dochodow i wtedy zmuszony jest prosic o pozyczke lepiej usytuowanych osob badz instytucji finansowych. To oczywiscie poglebia tylko jego fatalna sytuacje. Pozyczki nie sa "za darmo" a to oznacza dodatkowy wyplyw zasobow (ze wzgledu na koszty obslugi dlugu) badz koniecznosc swiadczenia jakis uslug. Innym sposobem splaty zobowiazan jest wyprzedaz majatku wlasnego. To rzecz jasna nie moze trwac bez konca gdyz rezerwy jakie kazdy z nas ma sa skonczone. W takiej sytuacji jest obecnie III Rzeczpospolita a byly wszystkie uprzednie gospodarki socjalistycznej Polski. Od Polski Ludowej po PRL. Jak latwo sprawdzic przez caly okres (z wyjatkiem jednego roku okresu gierkowskiego) Polska socjalistyczna byla zadluzona u sasiadow ze wschodu i zachodu oraz miala deficyt handlu zagranicznego. To zas oznaczalo, ze byl to dlug niesplacalny. Mogl on byc tylko rolowany gdyz kraj nie moze wyzwolic sie z zadluzenia zagranicznego jesli nie uzyska dodatniego bilansu w handlu zagranicznym.
   Oczywiscie dzieki jednemu z moich komentatorow wiemy, ze Polska okresu miedzywojennego byla rzadzona przez jasniepanskich idiotow, ktorzy uciskajac wszystkich jednoczesnie pograzyli kraj w ruinie. Jak latwo jednak sprawdzic ruina ta miala bardzo zdrowe podstawy finansowe , brak zadluzenia i stabilna , oparta o pelna wymienialnosc na zloto, walute. Nawet wszystkie koszty zwiazane z prowadzeniwm wojny przez rzad londynski nie wymagaly zaciagniecia pozyczek. Polska finansowala wszystkie operacje z wlasnych srodkow. Tego nie byla w stanie zrobic na przyklad Anglia.

     W lepszej sytuacji sa kraje i ludzie zamozni. Te obiekty gospodarcze maja dochod wystarczajacy na pokrycie biezacych zobowiazan oraz rezerwy kapitalowe, ktore moga byc uzyte w razie koniecznosci. Kraje takie albo przedsiebiorstwa czy osoby prywatne posiadaja dodatni  albo neutralny bilans dochodow-rozchodow co oznacza, ze wplywy pokrywaja wydatki na biezaco. Jest to zdrowa sytuacja - taka jaka mialy na przyklad Stany Zjednoczone przez wiekszosc czasu przedwojennego (czyli przed 1940 rokiem) mimo istniejacego kryzysu swiatowego konca lat 20-tych. Zbilansowany a nawet dodatni bilans handlu zagranicznego USA powodowal, ze kraj ten bogacil sie w drodze wymiany miedzynarodowej i stal sie wtedy tez jednym z najwiekszych pozyczkodawcow na arenie swiatowej. To wszystko przy stosunkowo niklej dewaluacji dolara, ktora wystapila w czasie Wielkiego Kryzysu lat 1925-35.

  Prawdziwymi jednak szczesliwcami sa kraje i ludzie bogaci. Ci bowiem dysponuja wyraznymi nadwyzkami przychodow nad rozchodami co powoduje, ze wystepuje tam budowanie nadwyzki kapitalu, z ktorym przyslowiowo "nie ma co robic". Jak wykorzystujemy takie nadwyzki?  Klasycznie budujemy sobie rezerwy zlota, wartosciowych dziel sztuki czy , w przypadku osob fizycznych, kupujemy nieruchomosci. Mozemy tez te nadwyzki inwestowac w przedsiewziecia dobroczynne, nauke, sztuki piekne i inne dzialalnosci o znikomej wartosci finansowej, ktore jednak uwazamy z tego czy innego wzgledu za pozyteczne dla nas badz dla  kraju.
   I tak na przyklad znane rekiny finansjery czy przemyslu (jak Gates czy Buffet) wydaja krocie na pomoc dla krajow ubogich trapionych przez Najwyzszego roznymi dopustami. Czy jest to rozsadne? Oczywiscie nie! Ale jest to sposob na pozyskanie pozytywnego obrazu filantropa w swiadomosci spolecznej wlasnego badz innych krajow. Jest to tez bodziec dla Najwyzszego do pokazania, ze nie po to stosuje owe plagi egipskie czy inne zeby mu w tym przeszkadzac. Z reguly bowiem nie ma takiego dobrego uczynku filantropijnego, ktory by nie upadl pod ciezarem wlasnych konsekwencji. Likwidacja chorob zakaznych (jak AIDS czy gruzlica) pociaga za soba nadmierny wzrost populacji, ktora zaczyna przymierac glodem. Dostawa zywnosci, oprocz korupcji, powoduje takze wzrost agresywnosci w stosunku do sasiadow i masowe czystki etniczne. Walka o zniesienie segregacji rasowej powoduje zalamanie ekonomiczne oraz ogolny spadek bezpieczenstwa publicznego. Widzimy to bez trudu np w Republice Poludniowej Afryki czy w USA.  I tak w kolo Wojtek.

   To co jednak jest istotne to pytanie dlaczego niektore obiekty gospodarcze (ludzie, przedsiebiorstwa czy panstwa) sa w stanie uzyskac wzrost kapitalu narodowego, przedsiebiorstwa czy prywatnego i w jaki sposob to robia. Aby to uchwycic musimy zrozumiec, ze kapital rosnie badz maleje w  drodze wymiany z innymi obiektami gospodarczymi. Jesli takiej wymiany nie ma badz jesli zachodzi ona w obrebie tej samej jednostki gospodarczej to nie mozemy liczyc na wzrost kapitalu tejze jednostki.  Mamy bowiem tylko do czynienia z redystrybucja kapitalu w tym samym srodowisku gospodarczym. Tak na przyklad ekonomiczne potrzeby danej rodziny moga byc zaspokojone droga wymiany roznych produktow czy uslug wewnatrz owej rodziny i niektorzy z jej czlonkow moga odczuc wiekszy dobrobyt a innym sie pogorszy ale przez samo to cala rodzina nie stanie sie  bogatsza.  Podobnie jest w skali panstwowej. Kraj, ktory prowadzi gospodarke samowystarczalna (autarchiczna) moze prosperowac doskonale o ile posiada dostateczne zasoby surowcowe. Brak importu powoduje bowiem koniecznosc wytwarzania wszystkich produktow masowej konsumpcji na miejscu. To zas gwarantuje dobry poziom zatrudnienia. Jesli istotnie czegos w kraju wytworzyc nie mozna to oczywiscie mozemy dopuscic ograniczony import towarow lub surowcow. Musimy jednak dbac o to aby taka wymiana byla prowadzona metoda barterowa czyli towar za towar. Taka polityka gospodarcza wprowadzona przez Hitlera w III Rzeszy spowodowala raptowne uzdrowienie sytuacji kryzysowej, w ktorej tkwila Republika Weimarska. Podobnie bylo z gospodarka II Rzeczpospolitej po reformie monetarnej Grabskiego. Kraje gospodarczo samowystarczalne buduja swoja zamoznosc przetwarzajac wlasne surowce na produkty handlowe. Ogolny kapital takiego kraju nie rosnie badz rosnie powoli dzieki postepowi technologicznemu (chociaz moze rosnac kapital poszczegolnych obywateli) gdyz przetwarzaja one tylko kapital zamrozony w surowcach w kapital towarowy. 
    Czynnikem, ktory decyduje jednak o wzroscie kapitalu danej jednostki gospodarczej (panstwa, rodziny, obywatela) jest wymiana towarowa i to wymiana bardzo specyficzna. Rozwazmy bowiem jeszcze jeden przyklad. Wlasciciel mennicy panstwa A wybil monete zlota o ciezarze 1 uncji . Podobnie postapil wlasciciel mennicy panstwa B. Dla urozmaicenia kolekcji obaj potentaci wymienil po jednej monecie. Czy nastapil jakis wzrost kapitalu?  Oczywiscie nie. Ogolny zasob zlota w posiadaniu obu szczesliwcow pozostal taki sam. Moga co najwyzej cieszyc sie radoscia kolekcjonera z tego, ze maja rozne pod wzgledem artystycznym monety.
   A co by bylo gdyby wlasciciel A wydal w zamian za monete ze zbioru B kwit (banknote) mowiacy, ze okaziciel ma prawo dostac 1-uncjowa zlota monete ze zbioru A w dowolnym czasie?   Kapital takze nie wzrosnie!   Co prawda obywatel B ma teraz tylko papier w zamian za realny metal ale o ile ma zaufanie do panstwa A to nie jest to wielkim problemem.

   Spojrzmy teraz na jeszcze jeden wariant takiej wymiany. Powiedzmy, ze w zamian za monete nalezaca do B obywatel A odda mu skrypt dluzny opiewajacy na , powidzmy 1300 USD (aktualna cena uncji zlota). Czy nastapil tu jakis transfer kapitalu? To zalezy od tego jak stabilna bedzie ta cena. Moze sie zdarzyc, ze USD zdewaluuje sie na przyklad dzieki interwencji Banku Federalnego, ktora spowoduje zalew dolarowy. Cena uncji poszybuje do poziomu 2600 USD/oz i wobec tego obywatel B bedzie mogl  za jakis czas kupic tylko 1/2 uncji zlota za posiadany skrypt. W ten sposob odczul on utrate kapitalu, ktory jego kosztem zyskal obywatel A. Moze sie zdarzyc tez sytuacja odwrotna i  rewaluacja dolara. Ostatnio widzielismy wlasnie cos takiego. Zloto bowiem pare miesiecy temu mialo cene rynkowa 1800 USD/oz ktora teraz spadla do 1300 USD/oz.  W efekcie albo jeden albo drugi z kontrahentow zyskuje badz traci kapital przy czym ile jeden traci to drugi zyskuje.  Co jednak jest wazne to fakt, ze jesli proces wymiany towarowej jest w pelni odwracalny to zaden z kontrahentow nie odczuwa wzrostu posiadanego kapitalu. Jest to tak zwana wymiana rownowazna. Kapital jednej z wymieniajacych sie  stron rosnie wtedy gdy wymiana jest nierownowazna czyli gdy jedna ze stron przecenia umyslnie wartosc swojego towaru. Istota gospodarki wspolczesnej gospodarki kapitalistycznej a jednoczesnie jej slabym punktem jest oparcie jej o strategie wymiany nierownowaznej. Na przyklad jesli kupie nowy samochod (czy inny produkt) to z chwila wyjazdu za brame sprzedawcy moj nabytek stracil znaczna czesc swojej wartosci. Nabywca z reguly nie pozwala zwrocic pojazdu jesli byl on nawet przez krotki czas "uzywany" i wobec tego nie moge odzyskac moich pieniedzy jesli mi sie samochod w eksploatacji nie podoba. Nie moge tez go sprzedac za identyczna suma, gdyz za pelna cene kazdy nabywca moze dostac ten sam pojazd w wiekszym wyborze u sprzedawcy.  Transakcja jest zatem nierownowazna i sprzedawca notuje wzrost swojego kapitalu moim kosztem. Odwrotne bylo gdy ktos kupowal w Polmozbycie nowy samochod za czasow PRLu. W tym czasie samochod byl w Polsce i innych krajach Obozu dobrem reglamentowanym. Trzeba bylo miec dojscie aby dostac zezwolenie na zakup (talon) i w momencie wyjazdu za brame nasz pojazd znacznie zyskiwal na wartosci. Jesli sie go sprzedalo obserwowalismy wzrost naszego kapitalu kosztem nabywcy, ktory musial przeplacic w stosunku do ceny oficjalnie obowiazujacej.
   To oczywiscie sa wielkie interesy na mala skale. Prawdziwe bogactwo panstw powstaje wtedy gdy wymiana nierownowazna nastepuje w wyniku dzialan wojennych. Jesli przejmiemy nieruchomosci przeciwnika nie dajac mu nic w zamian a nawet przejmujac jego ludnosc jako tania sile robocza, ktora zreszta dobrze jest stopniowo likwidowac aby uczynic miejsce dla naszych wlasnych osadnikow to oczywiscie jest to zysk niebywaly. W ten sposob powstalo np. bogactwo USA  uzyskane kosztem wyzucia z praw i terytorium ludnosci rodzimej czyli tak zwanych "dzikich". Podobnie bylo z koloniami afrykanskimi czy azjatyckimi wielkich imperiow europejskicj : brytyjskiego, niemieckiego, hiszpanskiego, portugalskiego  czy francuskiego.  Stosunkowo niewielkim nakladem kosztow zyskano bowiem nieruchomosci, tania sila robocza , monopol rynkowy i liczne surowce.  Dobrze dobrane relacje pomiedzy walutami obowiazujacymi w posiadlosciach zamorskich a waluta metroplii oraz monople handlowe i wytworcze gwarantowaly dodatni bilans handlowy suwerena oraz permanentne zadluzenie kolonii. Nie bez znaczenia byl tez fakt prostego rabunku mienia ludnosci podbitej. Bylo to wyraznie widoczne w czasie ostatniej wojny, w ktorej poczatkowo Niemcy i ich obywatele a potem Rosjanie- czlonkowie zwycieskiej armii zyskiwali krocie na rabunku i kradziezy mienia ludow podbitych a niejednokrotrnie i wymordowanych. Zyski z tego typu wymiany nierownowazej leza u zrodla wielkich fortun istniejacych obecnie.

  Nie zawsze wzrost kapitalu droga wymiany nierownowaznej przebiega az tak drastycznie (chociaz jest to najprostsza  droga do celu). Na przyklad znana firma komputerowo-telekomunikacyjna Apple produkujaca towary powszechnych marzen takie jak iPhony czy roznej klasy komputery wykorzystuje potege reklamy i owczy ped konsumentow sporzedajac np. iPhona czyli gloryfikowany telefon komorkowy za pare setek dolarow podczas gdy koszt wytwarzania takiej jednostki wynosi okolo 7 dolarow. Warto jednak pamietac, ze kazdy wzrost kapitalu opiera sie na oszustwie i ze to wlasnie oszustwo jest typowa cecha wspolczesnego kapitalizmu. Jesli wiec widzimy jakiegos podziwianego "self made man'a", ktory doszedl do bogactwa droga produkowania czegos tam czy tez manipulacji finansowych to powinnismy zdawac sobie sprawe z tego, ze mamy do czynienia z cynicznym oszustem, ktoremy zaden szacunek czy uznanie sie nie nalezy.

   Istnieje jednak jeszcze inna wspolczesna metoda wymiany nierownomiernej polegajaca na wykorzystaniu swojej pozycji dla emitowania waluty rezerwowej czyli czegos w rodzaju pieniadza miedzynarodowego, ktory musi byc posiadany przez dowolnego nabywce, czy jest to obywatel czy panstwo, aby nabyc pewien towar powszechnej potrzeby. Tak na przyklad USA opieraja obecnie swoj dobrobyt na fakcie, ze tylko to panstwo ma prawo drukowania banknotow dolarowych. Te zas sa konieczne jesli ktos zamierza kupic rope naftowa od jej producentow. Olbrzymie znaczenie Arabii Saudyjskiej w USA polega wlasnie na tym, ze USA maja z tym krajem umowe o wylacznosci dolara jako srodka platniczego za ten surowiec. Jak bardzo wazny jest ten monopol swiadczy fakt wojny z Irakiem, ktora wybuchla tylko dlatego ze Saddam Husain planowal wprwooadzenie drugiej waluty rezerwowej w postaci euro  jako waluty, za ktora nabywana mogla byc ropa iracka.  Podobnym motywem jest usilowanie Niemcow do wmuszenia wszystkim czlonkom UE euro jako waluty wspolnej. Posiadanie waluty rezerwowej daje bowiem krajowi emiterowi praktycznie nieograniczony kapital, ktory go nic nie kosztuje, ale za ktory moze wykupic wszystko to na co ma ochote w krajach, nad ktorymi dominuje. Kraje poddane tej kuracji dostaja oczywiscie zaplate w owej walucie, ktora przeciez nie upowaznia do wymiany na zloto po okreslonym kursie a jedynie do zakupu innych towarow, glownie w kraju metropolii. To zas nakreca koniunkture dla produkcji w tym kraju. W ten sposob kraj dominujacy dostaje wszystkie te wartosciowe nabytki w krajach podporzadkowanych bez koniecznosci posuwania sie do wojny a waluta rezerwowa jest planowo dewaluowana czyli po pewnym czasie  kraj-sprzedawca ma powazna strate kapitalu. Jest to glowny powod dla ktorego Niemcy i kraje niemco-podobne (Beneluxu) radza sobie doskonale pod wzgledem gospodarczym podczas gdy reszta krajow strefy euro i UE  znajduje sie w poglebiajacej sie depresji.


.